اندازه گیری آنتی بیوتیک ها

مقدمه ای بر اندازه گیری آنتی بیوتیک ها

آنتی بیوتیک در لغت به معنای زیست کش می باشد که از یک میکروارگانیسم تولید یا از آن گرفته می‌شود و میکروارگانیسم‌های دیگر را از بین می‌برد یا مانع رشد آن‌ها می‌شود. آنتی بیوتیک ها شامل انواع مختلفی از نظر فیزیکی، شیمیایی و داروشناسی هستند که مکانیسم مختلفی در برابر باکتری ها و قارچ ها از خود نشان می دهند. بعضی از آنتی بیوتیک ها در برابر انواع مختلف میکروارگانیسم ها فعال هستند درحالیکه بعضی از آنها تنها در برابر یک یا تعداد کمی از میکروارگانیسم ها فعالند.

تاریخچه ای درباره ی آنتی بیوتیک ها:

بشر در طول سالیان طولانی به طور تجربی آموخته هایی به دست می آورد که منجر به اکتشافاتی در زندگی او می شود. آنتی بیوتیک ها نیز جز این دسته از اکتشافات هستند. چینی ها از شیره کپک زده لوبیای شور برای درمان عفونت استفاده می کردند.

کشف اولین ماده آنتی‌بیوتیک به سال ۱۹۲۸ توسط الکساندر فلمینگ صورت گرفت، او به‌طور اتفاقی متوجه اثر ضدباکتریایی ماده مترشحه توسط قارچ پنی‌سیلیوم نوتاتوم شد. هاوارد فلوری Howard Florey این ماده را تخلیص کرد و با تجویز آن موفق به درمان عفونت‌ها به روش سیستمیک شد. پس از این یافته دانشمندان مواد طبیعی دیگری را هم به عنوان آنتی‌بیوتیک به دست آوردند شامل تتراسایکلین، استرپتومایسین و سفالوسپورین‌ها. پس از شناسایی ساختار این مواد توسط شیمیدان‌ها، با ایجاد تغییرات در آن‌ها انواع سنتزی آنتی‌بیوتیک‌ها تولید شدند. در نهایت انواع جدید کاملاً مصنوعی آنتی‌بیوتیک‌ها با اثر بخشی بیشتر و ثبات شیمیایی بیشتر نیز تولید شدند.

انواع آنتی بیوتیک ها:

آنتی‌بیوتیک‌ها مواد شیمیایی هستند که از دو راه طبیعی و ساختگی به دست می‌آیند. آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی از میکروارگانیسم‌هایی مانند قارچ‌ها و باکتری‌ها گرفته می‌شوند.

آنتی‌بیوتیک‌ها به دو گروه عمده آنتی‌بیوتیک‌های باکتریوسید، که باعث کشتن سلول بیماری‌زا می‌شوند و باکتریواستاتیک، که باعث توقف رشد سلول بیماری‌زا می شوند طبقه‌بندی می‌شوند.

آنتی بیوتیک های متداول شامل پنی‌سیلین، استرپتومایسین، نئومایسین، نیستاتین و کانامایسین می باشند.

•  گروه بتالاکتام ها شامل پنی سیلین ها، سفالوسپورین‌ها، کارباپنم ها (مثل ایمی پنم)، باسیتراسین، آزترئونام و ونکومایسین می شود. که از ساخت دیواره سلولی باکتری جلوگیری می کند.
• انواع دیگری ازآنتی بیوتیک ها شامل کلاولانیک اسید، سولباکتام، تازوباکتام و آویباکتام می باشد. که از اثر آنزیم بتالاکتاماز جلوگیری می کند.
• دسته ای دیگر تغییراتی در غشا سلولی ایجاد کرده و باعث افزایش نفوذپذیری و در نهایت تخریب غشای سلولی می شوند. این دسته شامل دترژانت هایی همچون پلی‌میکسین، عوامل ضد قارچ پلی‌ان (نیستاتین و آمفوتریسین بی) و داپتومایسین  هستند.
• گروهی دیگر پروتئین سازی را در ریبوزم باکتری مهار می کنند که شامل آمینوگلیکوزیدها (مثل جنتامایسین) و دسته ی تتراسایکلین ها و ماکرولیدها، دسته ی لینکوزامیدها، کلرامفنیکل، کلیندامایسین، لینزولید و استرپتوگرامین می شود.
• بعضی از آنتی بیوتیک ها از سنتز DNA در باکتری جلوگیری می کنند مانند فلوروکینولون ها و مترونیدازول.
• بعضی مانند ریفامپین از سنتز RNA در باکتری جلوگیری می کنند.
• دسته ای دیگر از سنتز فولیک اسید در باکتری جلوگیری می کنند مانند سولفونامید ها و تری متوپریم

بیماری زایی:

باکتری ها و قارچ می توانند منجر به عفونت در نواحی مختلف بدن شوند که با گسترش عفونت آسیب جدی به عضو درگیر وارد می آورند. آنتی بیوتیک ها عامل بیماری زا را به روش های ذکر شده در بالا نابود می کنند و در بهترین حالت آثار جانبی زیادی ایجاد نمی کنند.

هم چنین در شرایط ایده آل دارو به سرعت از بدن دفع شده و پس از قطع مصرف آنتی بیوتیک بایستی به طور کامل از بدن دفع شوند.

مقاومت در برابر آنتی بیوتیک ها:

در بسیاری از مواقع میکروب ها پس از مصرف آنتی بیوتیک، جهش ژنی پیدا کرده و نسبت به دارو مقاوم می شوند. در نتیجه گونه ای جدید به وجود می آید که دیگر آن آنتی بیوتیک نمی تواند با آن مبارزه کند.

مصرف خودسرانه و بیش از حد آنتی بیوتیک ها منجر به مقاومت و جهش در میکروب ها می شود که نه تنها فرد بلکه کل جامعه را به خطر می اندازد. گونه های بیماری زای مقاوم نیاز به تولید دائمی آنتی بیوتیک ها ی جدید دارند. هم چنین استفاده از آنتی بیوتیک ها در خوراک دام و طیور که درنهایت از طریق گوشت و شیر و سایر فراورده های دامی در اختیار انسان قرار می گیرد، نا خواسته می تواند وارد بدن انسان شده و جهش ژنی و در نهایت منجر به مقاومت میکروب ها گردد.

اندازه گیری آنتی بیوتیک ها:

مهمترین نکته در انتخاب یک آزمایشگاه حصول اطمینان از کیفیت و صحت نتایج است. معیار دانش پارس که یک آزمایشگاه خصوصی و مستقل می باشد با داشتن گروهی از متخصصان با تجربه آزمایشگاهی در زمینه آزمون های مختلف و همچنین برخورداری از تاییدیه های معتبر ملی و استانی نظیر گواهینامه تایید صلاحیت آزمایشگاه براساس استاندارد ISO/IEC 17025  از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران، تاییدیه آزمایشگاه همکار استانی و پروانه بهره برداری آزمایشگاه مجاز از سازمان غذا و دارو و… به بررسی کیفیت و ایمنی این محصولات می پردازد.

 آزمون اندازه گیری آنتی بیوتیک ها شامل تتراسایکلین ها، کلرامفنیکل، سولفونامید و جنتامایسین در فراورده های لبنی و گوشتی شامل خمیر مرغ در آزمایشگاه کروماتوگرافی مایع (HPLC) و میکروبیولوژی معیار دانش پارس قابل انجام می باشد.