لیستریا منوسیتوژنز یک باکتری غیر هاگزا، غیر شاخه‌دار، منظم، کوتاه، گرم مثبت و بی هوازی اختیاری و درون سلولی اختیاری است که عامل لیستریوزیس در انسان و حیوانات است. جایگاه اولیه لیستریا منوسیتوژنز غالباً محیط می‌باشد و این باکتری در خاک، گیاهان در حال فساد، فاضلاب  و آب وجود دارد.

راه‌ های منتقل شدن باکتری لیستریا منوسیتوژنز به انسان:

این باکتری یک پاتوژن فرصت طلب است که معمولا از طریق غذاهای از قبل آماده و گوشت و فراورده‌ های آن، شیر و لبنیات و سبزیجات به انسان منتقل می‌شود. به دلیل مقاومت بالای این باکتری نسبت به شرایط محیطی سخت از جمله غلظت بالای کلرید سدیم و pH اسیدی و همچنین تحمل دمای ۱ درجه سلسیوس، به عنوان یکی از باکتری‌ های مهم منتقل کننده از مواد غذایی و همچنین یک نگرانی عمده در بهداشت عمومی و صنعت غذایی در نظر گرفته می‌شود.

بیماری زایی:

لیستریا منوسیتوژنز عامل بیماری لیستریوزیس است، که از بیماری‌های مشترک انسان و حیوان می‌باشد. در بزرگسالان غیر باردار، مننژیت اولیه، انسفالیت، یا سپتی سمی ایجاد می‌کند.

افراد مستعد بیماری:

بیماران مسن تر یا افرادی که مستعد هستند و ایمنی سلولی آن‌ها پایین است، مانند گیرندگان پیوند اعضاء، مبتلایان به لنفوم و ایدز افرادی هستند که مشخصاً مستعد بیماری هستند.

تمایل لیستریا مونوسیتوژنز به سیستم عصبی مرکزی:

تمایل لیستریا مونوسیتوژنز به سیستم عصبی مرکزی منجر به بیماری حاد می‌شود که معمولاً میزان کشندگی آن بالاست به‌ نحوی که در موارد اپیدمیک عفونت مواد غذایی میزان مرگ و میر ۴۰–۳۰ درصد و در افراد مستعد تا ۷۵ درصد هم گزارش شده‌ است. و در بین افرادی که از بیماری بهبود یافته‌ اند، علایم نورولوژیک باقی می‌گذارد.

خطر لیستریا منوسیتوژنز برای افراد باردار:

بارداری خطر ابتلا به لیستریوز را افزایش می‌دهد. لیستریا مونوسیتوژنز در زنان باردار معمولاً باعث بیماری باکتری مشابه آنفلوآنزا می‌شود که اگر درمان نشود، می‌تواند به التهاب جفت یا پرده آمنیوتیک و عفونت جنین و در نهایت سقط، به دنیا آمدن نوزاد مرده یا تولد زودهنگام منجر شود، چرا که این باکتری قادر به عبور از جفت است.

علائم لیستریازیس در زنان باردار:

در عفونت لیستریوزیس در زنان باردار معمولاً هیچ علامت مشخصی وجود ندارد یا فقط سابقه‌ای از بیماری شبه آنفلوآنزا و خود محدود شونده در مدت سه‌ماهه آخر بارداری وجود دارد. اما علایمی همچون تیره شدن مایع آمنیوتیک، درد کمر، تب و لرز، زایمان زودرس و التهاب کلیه و لگن می‌تواند از نشانه‌های لیستریازیس باشد.

انتقال بیماری:

 مهمترین روش انتقال این باکتری از راه مواد غذایی می‌باشد. از سال ۱۹۸۰ موارد زیادی از درگیری با این باکتری به صورت همه‌گیر یا موارد تک گیر بر اثر مصرف غذای آلوده گزارش شده‌ است.از آنجاییکه این باکتری در همه جا یافت می‌شود، باید با کنترل بیشتر چرخه تولید و توزیع مواد غذایی تلاش خود را برای پیشگیری از این عفونت افزایش دهیم. پتانسیل بالای خطر آلودگی محصولات گوشتی و شیر خام و پاستوریزه و فراورده‌های شیر با این باکتری در مطالعات بسیاری از کشورهای مختلف نشان داده شده‌ است. در سال های اخیر چندین مورد از همه گیری لیستریوزیس در رابطه با مصرف مواد غذایی به ویژه محصوالت غذایی از قبل آماده از قبیل پنیر نرم، کشک، عصاره مرغ، گوشت های منجمد و غیره در کشورهای صنعتی گزارش شده است.

لیستریوزیس بیماری قابل گزارشی در سیستم بهداشت و سلامت ایران محسوب نمی‌شود:

لذا شیوع واقعی لیستریا منوسیتوژنز، در کشور ما ناشناخته است. همچنین، به علت مصرف شیر خام و تهیه سنتی بعضی از مواد لبنی از قبیل پنیر محلی و مصرف آنها در برخی از نقاط ایران و استفاده از مواد غذایی آماده مصرف، این باکتری ممکن است در اینگونه مواد حضور داشته و به سهولت از طریق دستگاه گوارش وارد بدن گردد. از طرف دیگر، به دلیل میزان بالای مرگ و میر ناشی از لیستریوزیس ، آگاهی دقیق از شیوع این باکتری در فرآورده های غذایی، دامی و مواد بالینی مختلف، ضروری به نظر میرسد. بنابراین آلودگی این محصولات به گونه‌های لیستریا به ویژه لیستریا مونوسیتوژنز، می‌تواند منجر به ایجاد بیماری‌ در تعداد زیادی از مردم شود.

جهت جلوگیری از ورود باکتری لیستریا منوسیتوژنز به زنجیره غذایی:

تشخیص سریع و دقیق لیستریا مونوسیتوژنز در شیر و فراورده‌های لبنی، سبزیجات، گوشت، طیور و محصولات دریایی لازم است. در هنگام آلودگی مواد غذایی با این عامل بیماری‌زا، میزان مقاومت آنتی بیوتیکی می‌تواند بعد از مواجهه با مواد نگهدارنده، آنتی بیوتیک‌ها و شرایط استرس‌زا افزایش یابد که در حال حاضر این مورد به عنوان یکی دیگر از نگرانی‌های اصلی بهداشت عمومی در آمده که نیازمند توجه ویژه جهت کنترل آن در طول زنجیره غذایی و مدیریت بیماری در بیماران است.