اندازه گیری فلزات سنگین

مقدمه ای بر اندازه گیری فلزات سنگین

گفته می شود که آب “خون حیات زیست کره” است. از آنجا که آب یک حلال جهانی است، مواد شیمیایی مختلف آلی و معدنی و آلاینده های زیست محیطی را حل می کند.

اثرات فلزات سنگین

اکوسیستم های آبزی، آب شیرین و دریایی، در معرض آلودگی هستند. آلودگی منابع آب توسط فلزات سنگین یک موضوع مهم زیست محیطی است که بر گیاهان، حیوانات و سلامت انسان تأثیر منفی می گذارد.

فلزات سنگین حتی در غلظت های بسیار کمی برای موجودات آبزی سمی هستند اکوسیستم های آبی توسط منابع مختلف توسط فلزات سنگین آلوده می شوند. یکی از منابع فلزات سنگین در اکوسیستم های آبی، پساب حاصل از عملیات معدن است. منابع دیگر آلودگی آب با فلزات سنگین شامل پساب های مختلف صنعتی، فاضلاب خانگی و رواناب کشاورزی است.

انتشار پساب های صنعتی بدون تصفیه به درون آب های آبی منبع اصلی آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی است  آلودگی بدنهای آب با فلزات سنگین به دلیل پایداری محیطی ، تجمع بیولوژیکی و تجمع زیستی در زنجیره های مواد غذایی و سمیت این عناصر یک مشکل جهانی است.

انتقال فلزات سنگین از خاک به گیاه گام بسیار مهمی از انتقال چنین فلزاتی از طریق زنجیره غذایی است و این به pH، مواد آلی موجود در خاک و زایش فلزی بستگی دارد. طبق تحقیقات صورت گرفته غلظت فلزات سنگین در سبزی های برگی نسبت به پیاز و غده بیشتر است.

در معرض قرار گرفتن با فلزات سنگین

غذا بعنوان راه اصلی جذب و در معرض قرار گرفتن فلزات سنگین شناخته شده است. در میان غذاها، ماهیان بطور مداوم در معرض فلزات سنگین موجود در آب های آلوده قرار دارند، تعامل این فلزات با محرک ­های شیمیایی در ماهی ممکن است ارتباط ماهی با محیط را مختل کند

و در بافت های ماهی از طریق جذب پوستی یا آبشش ها به میزان متفاوت تجمع یابند که به اندازه و سن ماهی بستگی دارد بنابراین ماهی شاخص زیستی یا دریافت کننده زیستی مناسب برای غلظت فلزات سنگین در اکوسیستم های آبی است.

برخی گونه ­های بزرگ مانند تن ماهیان، شمشیر ماهیان و نیزه ماهیان (ماهی مارلین) بطور طبیعی دارای غلظت های بالایی از جیوه هستند این گوشتخواران بزرگ در انتهای زنجیره غذایی قرار دارند و رژیم غذایی آنها بدلیل وجود فرآیند تغلیظ و تجمع که تحت عنوان بزرگنمایی زیستی (Biomagnification) و تجمع زیستی (Bioaccumulation)  شناخته شده دارای غلظت بالای جیوه می­باشند.

بعضی از فلزات سنگین عملکردهای فیزیولوژی و بیوشیمیایی بسیار مهمی در سیستم های بیولوژیکی دارند و کمبود یا اضافی آن ها میتواند به اختلال در متابولیسم و در نتیجه بیماری هایی منجر گردد از جمله این فلزات ضروری میتوان به منگنز، آهن، روی، مس و سلنیوم اشاره کرد که این عناصر جز ریزمغذی های گیاهان نیز هستند و برای رشد و مقامت در برابر تنش و همچنین برای بیوسنتز و عملکرد بیومولکول های مختلف مثل کربوهیدرات، کلروفیل، اسیدهای نوکلئیک، مواد شیمیایی رشد و متابولیست های ثانویه ضروری هستند.

روش‌های سم زدایی فلزات سنگین از بدن

یکی از روش‌های سم زدایی فلزات سنگین از بدن استفاده از رژیم‌های آب میوه می‌باشد. مصرف این آب میوه‌ها و عصاره‌ها ضمن آن که بسیار مغذی می‌باشند تمام ارگان‌های بدن را شستشو داده و از سموم پاک می‌کنند.

مصرف افشره و عصاره مرکبات، انگور، گیلاس، سیب، چغندر، اسفناج، سیر، هویج، جعفری و هندوانه برای زدودن فلزات سنگین و پاک سازی بدن از سایر سموم بسیار موثر می‌باشد. همچنین مصرف کلسیم و روی نیز با رقابت با فلزات سنگین در جذب شدن و رسوب در بافت‌های بدن موثر می‌باشند.

تاثیر منفی فلزات سنگین

در حال حاضر، ما شاهد افزایش نگرانی های جهانی در مورد اثرات منفی بهداشتی احتمالی آن ها و تأثیرات ماندگار منفی آن ها بر روی زیست سیستم ها هستیم. برخی از فلزات سنگین گزارش شده و یا حداقل مشکوک به سرطان زایی (کروم شش ضلعی، آرسنیک، کبالت، نیکل، آنتیموان، وانادیوم، جیوه)، جهش زایی (آرسنیک، وانادیوم)، تراتوژن (آرسنیک)، حساسیت زا (نیکل) یا غدد درون ریز هستند.

برخی دیگر به عنوان مثال، تالیم منجر به تغییرات عصبی و رفتاری می شوند، به خصوص در مورد کودکان، آسیب سیستم عصبی مرکزی (جیوه، سرب، تالیم، منگنز و قلع)، آسیب مغز استخوان و پوکی استخوان (کادمیوم).

کبدی و / یا نفروتوکسیک (کادمیوم، جیوه، منگنز، هپاتوالنت) هستند. باعث اختلال در ریتم قلب (تالیوم)؛ یا بر سیستم ایمنی (سرب) تأثیر منفی بگذارد. اختلالات عصبی (پارکینسون، آلزایمر، افسردگی، اسکیزوفرنی) انواع سرطان ها، فقر مواد مغذی، بر هم خوردن تعادل هورمون ها، چاقی، سقط جنین، اختلالات تنفسی و قلبی-عروقی، آسیب به کبد، کلیه‌ها و مغز، آلرژی و آسم، اختلالات غدد درون ریز، عفونت‌های ویروسی مزمن، کاهش آستانه تحمل بدن، اختلال در عملکرد آنزیم ها، تغییر در سوخت و ساز، ناباروری، کم خونی، خستگی، تهوع و استفراغ، سردرد و سرگیجه، تحریک پذیری، تضعیف سیستم ایمنی بدن، تخریب ژن ها، پیری زودرس، اختلالات پوستی، کاهش حافظه، بی اشتهایی، التهاب مفاصل، ریزش مو، پوکی استخوان، بی خوابی و مرگ.

ایراد اصلی فلزات سنگین این است که در بدن متابولیزه نمیگردند و پس از ورود به بدن دفع نشده و در بافت های بدن انباشته میشوند. و رشد و گسترش عفونت های ویروسی، باکتریایی و قارچی را نیز افزایش میدهند.

در بافت های عروق، عضلات، استخوان و مفاصل رسوب میکنند و یا در صورت کمبود در مواد غذایی کادمیوم جایگزین آن میشود. چه کمبود و چه مقدار بیش از حد یک فلز سنگین ضروری منجر به بیماری و یا شرایط غیر طبیعی میشود.

اندازه گیری فلزات سنگین:

مهمترین نکته در انتخاب یک آزمایشگاه حصول اطمینان از کیفیت و صحت نتایج است. معیار دانش پارس که یک آزمایشگاه خصوصی و مستقل می باشد با داشتن گروهی از متخصصان با تجربه آزمایشگاهی در زمینه آزمون های مختلف و همچنین برخورداری از تاییدیه های معتبر ملی و استانی نظیر گواهینامه تایید صلاحیت آزمایشگاه براساس استاندارد ISO/IEC 17025  از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران، تاییدیه آزمایشگاه همکار استانی و پروانه بهره برداری آزمایشگاه مجاز از سازمان غذا و دارو و… به بررسی کیفیت و ایمنی این محصولات می پردازد.

تعیین کمی فلزات سنگین (اندازه گیری فلزات سنگین) شامل تکنیک های کاملا مستقر مانند طیف سنجی جذب اتمی (AAS) پلاسمای جفت شده القایی(ICP OES) در آزمایشگاه معیار دانش پارس قابل انجام می باشد.