سرب سی و یکمین عنصر فراوان در پوسته زمین است. امروزه معمولاً سرب در کانی‌هایی همراه با روی، نقره و بیشتر مس یافت میشود و به همراه این مواد جدا می‌گردد. ماده معدنی اصلی سرب گالن(PbS) است که حاوی ۶/۸۶٪ سرب میباشد. سایر کانی‌های مختلف و معمول آن سروسیت (PbCO3) و انگلسیت (PbSO4) می‌باشند. اما بیش از نیمی از سربی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد بازیافتی است.
سرب عنصری است که مقاومت به خوردگی خوبی داشته و در مجاورت هوا روی سطح سرب لایه ای از کربنات تشکیل می شود که بقیه فلز را از خورده شدن محافظت میکند. قابلیت ریخته گری خوب سرب به علت نقطه ذوب پایین آن می باشد. ویژگی دیگر سرب مقاومت آن در برابر سولفوریک اسید میباشد به همین دلیل در کاربردهایی که نیاز به واکنش در حضور اسید سولفوریک می باشد از سرب به عنوان لایه محافظ استفاده می شود. در برابر اسید کلریدریک مقاومت کمتری داشته و در برابر اسید نیتریک مقاوم نمی باشد.
منابع سرب:
منابع طبیعی: سنگ ها، خاک، آب، هوا و گیاهان
منابع غیر طبیعی: دودکش‌ها، فاضلاب کارخانجات صنعتی، اگزوز اتومبیل، بنزین سرب دار
منابع شغلی: کار در باتری‌سازی، جوشکاری، لحیم کاری، تراشکاری، لوله بری، ریخته گری، کوزه‌گری، رنگ سازی، نقاشی، جواهر سازی، صنایع نظامی، چاپخانه، پمپ بنزین
منابع غیر شغلی: استفاده از ظروف سربی، شراب خانگی، داروهای گیاهی حاوی سرب، مواد آرایشی حاوی سرب، استفاده از ظروف شیشه‌ای کریستال حاوی سرب در مصارف روزمره خانگی، ظروف سرامیک با لعاب سربی (لعاب آبی رنگ)، استعمال سیگار
کاربردهای سرب
لوازم آرایشی صنعت برق (غلاف پوشش کابل)یاتاقان سازی
لحیم کاریباطری سازیصنعت چاپ
آبکاری (آند حل نشونده)صنعت رنگلعاب کاری
تولید مخازن نگهداری اسید سولفوریکریخته گرینفت و پتروشیمی
شیشه های سرب داراتصالات و مواد پر کنندهدر بنزین به صورت تترا اتیل و تترا متیل سرب
مهمات و اسلحه‌سازیکبریت‌سازیآفت‌کش‌ها
لاستیک‌سازیزباله‌های الکترونیکاتصالات و مواد پر کننده دندان
تاثیر سرب بر سلامتی:
مسمومیت ناشی از فلز سرب و ترکیبات آن علامت ویژه‌ای ندارد تا به محض مشاهده آن به پزشک مراجعه شود، آن هم به این دلیل که اندازه‌گیری سرب خون جزو آزمایش‌های متداول خون نیست و پزشکان آن را جزو موارد تشخیصی خود قرار نمی‌دهند. مسمومیت سرب موجب افزایش آرسنیک، جیوه و فلزات سنگین در فرد میشود و به این ترتیب سطح فلزات خون افزایش می یابد و این افراد به مرور زمان با گرفتگی دست و پا و فلج شدن برخی اندام‌ها مواجه می‌شوند
به طور کلی مسمومیت با سرب یکی از عوامل ایجادکننده کم‌خونی، پوکی استخوان و ایجاد ضعف عمومی و خستگی مزمن در بزرگسالان است. آلودگی سرب باعث جلوگیری از سنتز هموگلوبین، آسیب به عملکرد کلیه‌ها، سیستم باروریف مفاص، سیستم قلبی عروقی، آسیب حاد و مزمن به سیستم عصبی مرکزی و سیستم عصبی جانبی میشود.
راه های نفوذ فلز سرب
این فلز از راه‌های گوارشی و تنفسی و جذب سطحی به تدریج وارد بدن میشود و در صورتی که میزان آن در صد میلی لیتر خون از سی میکرو گرم تجاوز نماید اثرات زیانبخش به صورت‌های مختلف مانند درد شکم، آسیب های کلیوی، کم خونی، انسفالدوپاتی و در بچه ها کودنی و عقب افتادگی ظاهر میشود. ابتدا این ماده در بافت‌های نرم سپس در استخوان‌ها رسوب میکند. به کمک رادیوگرافی و علائم آزمایشگاهی می توان آستانه مسمومیت را بدون آنکه عوارض آن آشکار شده باشد تشخیص داد کنترل میزان سرب دفع شده از راه مدفوع و ادرار میزان آلودگی را معلوم می‌نماید. اغلب عوارض مسمومیت برگشت پذیر میباشد.
تاثیر سرب در کودکان
کودکان ۴ تا ۵ برابر بیشتر از بزرگسالان، سرب محیط را جذب می‌کنند. بیشترین تاثیر آسیب‌زای سرب در کودکان زیر ۶ سال و به طور جدی‌تر، زیر ۳سال است. در کودکان، مسمومیت با سرب باعث کوتاه قدی و توقف رشد میشود آسیب مغزی و افت بهره هوشی نیز در این کودکان مشاهده شده است. میزان حداقل ۵ میکرو گرم سرب در هر دسی لیتر خون کودکان سبب اثرات سوء بر بهره هوشی خواهد شد و این اثرات با افزایش تماس با سرب و افزایش غلظت خونی سرب، افزایش خواهد یافت. تماس با سرب در کودکان می‌تواند منجر به اختلال تمرکز و پرخاشگری شود.
اندازه گیری سرب با دستگاه جذب اتمی و دستگاه نشر اتمی
مهمترین نکته در انتخاب یک آزمایشگاه حصول اطمینان از کیفیت و صحت نتایج است. معیار دانش پارس که یک آزمایشگاه خصوصی و مستقل می باشد با داشتن گروهی از متخصصان با تجربه آزمایشگاهی در زمینه آزمون‌های مختلف و همچنین برخورداری از تاییدیه‌های معتبر ملی و استانی نظیر گواهینامه تایید صلاحیت آزمایشگاه براساس استاندارد ISO/IEC۱۷۰۲۵ از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران، تاییدیه آزمایشگاه همکار استانی و پروانه بهره برداری آزمایشگاه مجاز از سازمان غذا و دارو و… به بررسی کیفیت و ایمنی این محصولات می‌پردازد.
اندازه گیری سرب با دستگاه طیف سنج جذب اتمی و دستگاه طیف سنج نشر اتمی در رنج غلظتی ppb، ppm و درصد در آزمایشگاه معیار دانش پارس امکان‌پذیر میباشد.
بدون دیدگاه